Czy gwałt porządkuje świat?

Za nami siódma edycja międzynarodowego festiwalu teatralnego Dialog. W ciągu ośmiodniowego teatralnego maratonu kierująca festiwalem Krystyna Meissner próbowała nas dość przewrotnie przekonać, że gwałt może być siłą, z której rodzi się dobro.

- Gwałt oznacza przemoc, ale negatywne działanie może być początkiem dobrego, bo rodzi bunt. Reżyserzy zaproszeni do udziału w VII edycji Festiwalu Dialog - Wrocław interesują się nie tylko mechanizmami rodzenia się przemocy, ale przede wszystkim jej uwodzącą siłą. Gwałt jest widowiskowy. Gwałt ze swoją transgresyjną siłą jest atrakcyjny. Gwałt pozwala przekroczyć granicę tego, co powszechnie akceptowalne – przekonywała w przedfestiwalowych zapowiedziach Krystyna Meissner.

Podczas tegorocznej edycji najciekawiej wypadło porównanie tekstów Sary Kane w ujęciu „wielkiego prozaika teatru” Johanna Simonsa („Oczyszczeni/Łaknąć/4.48 psychosis”) oraz „wielkiego poety teatru” Krzysztofa Warlikowskiego („Oczyszczeni”). Mroczne, ciężkie i przytłaczające brudem przedstawienie Warlikowskiego konkurowało z wizją Simonsa, który pokazywał banalność i niewinność zła. Polak zabiera nas do szpitala psychiatrycznego rządzonego przez manipulatorskiego dr. Tinkera, który na pacjentach prowadzi swoje sadystyczne eksperymenty. Spektakl Münchner Kammerspiele (w sumie składają się na niego trzy teksty Sary Kane – obok „Oczyszczonych” są to „Łaknąć” i „4:48 Psychosis”) dzieje się zaś na placu zabaw. Tinker to nie współczesny Doktor Menele, ale duża gruba dziewczynka, która z lekkością obcina kończyny i języki swoich ofiar i prowadzi ich do psychicznego wykończenia.

Podczas siódmego Dialogu sporą popularnością cieszył się również inny wrocławski spektakl – „Ja, Piotr Riviere…” z Teatru Muzycznego Capitol. Agata Duda-Gracz wzięła na siebie karkołomne zadanie obrony mężczyzny, który wyrżnął 42 osoby. Reżyserka wchodzi w głowę mordercy, prezentuje jego punkt widzenia. Nie usprawiedliwia ani zbrodni, ani zbrodniarza. Przerażającym jest jednak moment, w którym dochodzimy do wniosku, że rozumiemy mordercę i jego argumentację.

Z zagranicznych projektów spore wrażenie zrobił "Exhibit B" Bretta Baileya. W performansie z pogranicza teatru i sztuk plastycznych Bailey odtwarza na scenie popularną na przełomie XIX i XX wieku wystawę osobliwości, składające się z przywiezionych z afrykańskich kolonii „dzikich” i skłania nas do refleksji, czy jesteśmy tak lepsi od naszych europejskich przodków.

W sumie między 11 a 18 października zobaczyliśmy 16 spektakli opracowanych przez 15 reżyserów z ośmiu krajów świata. We Wrocławiu zobaczyliśmy również m.in. mało zachwycającą Angeliki Liddell w „Ja nie jestem ładna”, chwytające za gardło „Odgłosy pożaru”, w którym trójka Meksykanów odgrywała mroczną historię swojego kraju.

O brunatnej Polsce

Dialog to jednak nie tylko spektakle teatralne, ale również debaty. Prof. Zygmunt Bauman, filozof prof. Magdalena Środa, publicysta Jacek Żakowski oraz pełnomocnik rządu ds. równego traktowania Agnieszka Kozłowska-Rajewicz dyskutowali „O brunatnej Polsce”. Uwagę mediów przyciągnęły wtedy protesty narodowców, którzy nie życzyli sobie we Wrocławiu prof. Baumana (zarzucają mu komunistyczną przeszłość i współpracę z bezpieką). Prelegenci przekonywali, że najlepszym sposobem na brutalizację życia społecznego, jest… właśnie dialog. - Musimy mieć możliwość debatowania z najbardziej groźnymi poglądami, aby je publicznie w umysłach ludzkich pokonać – przekonywać Jacek Żakowski. - Jeśli nie nawiążemy kontaktu, to radykalizmy się nasilą – wtórowała mu Agnieszka Kozłowska-Rajewicz

MAS